...visit № 188...
...czyli: o pierwszej stolicy Egiptu i jej antycznym cudzie...
Niewiele pozostało z Memfis, pierwszej stolicy starożytnego Egiptu, niegdyś potężnego, olśniewającego i dumnego miasta - centrum politycznego, handlowego i administracyjnego, ośrodka kultu Ptaha, Sechmet i byka Apisa. Zaledwie fundament świątyni wystający z piachu, resztka pałacu królewskiego i kilka wielkich posągów przypomina o jego dawnym splendorze. Ale obok ruin, na skraju Pustyni Libijskiej zachowały się nekropolie, gdzie miejsce spoczynku wyznaczali sobie kolejni faraonowie. Piramidy - monumentalne grobowce władców Egiptu, przetrwały tysiąclecia i dziś bezsprzecznie należą do najważniejszych zabytków świata...
Wedle Herodota Memfis miało zostać założone około roku 2925 p.n.e. przez Menesa, który połączył Dolny i Górny Egipt, stając się pierwszym władcą zjednoczonego państwa. Miasto powstało w dogodnym strategicznie i geograficznie miejscu, u zbiegu ważnych szlaków handlowych, na północnym krańcu długiej i wąskiej doliny, gdzie Nil płynący dotychczas jednym korytem zaczyna się rozgałęziać, tworząc olbrzymią deltę. Za czasów I dynastii w Memfis znajdował się pałac królewski oraz świątynia patrona miasta Ptaha - opiekuna artystów i rzemieślników, boga stwórcy człowieka. Największy rozkwit przypadł na rządy III i IV dynastii. O świetności miasta świadczą królewskie piramidy z tego okresu, wzniesione w Sakkarze, Dahszur i Gizie, otoczone wspaniałymi grobowcami urzędników i dostojników państwowych. Po wygaśnięciu VI dynastii wpływ władzy centralnej osłabł, a Memfis nie panowało już nad prowincjami. W okresie Średniego Państwa dawna stolica częściowo odzyskała uznanie, kilku faraonów z XII i XIII dynastii zdecydowało się nawet zbudować swe piramidy w okolicy. Restauracja Egiptu, jaka nastąpiła po wygnaniu barbarzyńskich Hyksosów za czasów XVIII dynastii, przyniosła miastu kolejne "złote lata". Według niektórych badaczy, Memfis nigdy nie utraciło swojej centralnej pozycji, a Teby były jedynie największym ośrodkiem religijnym. Przemawia za tym fakt, że nadal organizowano tu koronacje oraz przeprowadzano najważniejsze rytuały związane z panowaniem faraonów - w tych czasach Memfis mogło funkcjonować jako druga, północna stolica Egiptu. Ostatnim wzlotem dla miasta były rządy XIX dynastii, kiedy to przebudowano świątynię Ptaha, zaś sam Ramzes II nakazał wznieść kilka ogromnych posągów. Dalsze dzieje to już tylko pasmo nieszczęść i sromotny upadek - wpierw Memfis przejęli Nubijczycy, potem zniszczyli go Asyryjczycy, na koniec spalili Persowie. Gdy miasto trafiło w ręce Aleksandra Macedońskiego, było już tylko cieniem swej dawnej potęgi. Arabowie, którzy zdobyli Egipt w 641 roku, założyli swą stolicę w zupełnie nowym miejscu. Memfis zostało ostatecznie opuszczone, jego domy, pałace i świątynie do cna rozebrane, a ich kamień posłużył do budowy Kairu...
Pozostałości Memfis znajdują się dziś około 25 kilometrów na południe od współczesnej stolicy Egiptu, na zachodnim brzegu Nilu w pobliżu miejscowości Mit Rahina. Po dawnych budowlach nie ma już prawie żadnych śladów, przestrzeń dawnego miasta wypełniają tylko setki kamiennych rzeźb, figur i posągów, wydobytych przez archeologów z piasków pustyni:
Pod dachem, w specjalnie wybudowanym pawilonie, spoczywa najważniejszy zabytek Memfis, jaki przetrwał do naszych czasów - wyrzeźbiony z wapienia kolosalny posąg Ramzesa II, zdobiący niegdyś Wielką Świątynię Ptaha. Jest tak ogromny, że cały jego majestat można w pełni docenić dopiero z wysokości pierwszego piętra pawilonu:
Podczas gdy Memfis pozostawia poczucie pewnego niedosytu, nie mamy wątpliwości, że wizyta w jego nekropolii wynagrodzi nam to w dwójnasób. Wszak staniemy z Margitą przed jedynym ocalałym cudem świata antycznego - Wielką Piramidą w Gizie! Obszar, gdzie faraonowie budowali swe grobowce, ciągnie się obok pierwszej stolicy Egiptu na przestrzeni ponad 30 kilometrów. Najdalej na południe leży Dahszur, w którym stają dwa monumenty króla Snorfu z IV dynastii: Czerwona Piramida i Piramida Łamana, grobowce kilku władców XII dynastii oraz prywatne groby książąt i ich żon. Sakkara, kolejna z nekropolii, to już miejsce warte szczególnej uwagi - oprócz Sarapeum, czyli miejsca pochówku świętych byków Apisów oraz prywatnych mastab generałów i dostojników państwowych stoi tu pierwsza piramida schodkowa - faraona Dżosera z III dynastii, wzniesiona około 2650 roku p.n.e. przez genialnego architekta Imhotepa:
Ta monumentalna kamienna budowla stanowi część kompleksu grobowego, złożonego z samej piramidy oraz otaczających ją kaplic i dziedzińców o różnym przeznaczeniu. Zbudowana z sześciu segmentów w kształcie mastab ma wymiary podstawy 121 x 109 metrów oraz wysokość 62,5 metra. Pomimo użycia nowego materiału, jakim był kamień, grobowiec posiada wiele cech charakterystycznych dla budowli wykonanych z cegły. Zespół grobowy ozdobiono licznymi posągami - wewnątrz zamurowanej komory umieszczono podobiznę samego faraona, by przez specjalne otwory w ścianie mógł z tamtego świata obserwować składane mu ofiary. Oprócz tej najsłynniejszej w Sakkarze stoją jeszcze inne, mniej spektakularne piramidy władców z V dynastii - Userkafa i Unisa oraz grobowce królów z VI dynastii:
Nekropolia w Sakkarze to nie tylko miejsca pochówku faraonów. Bogato zdobione mastaby posiadały tu również ważne osobistości związane z królewskim dworem w Memfis. Nasza wycieczka obejmuje zwiedzanie wnętrza jednego z takich obiektów grobowych, należącego do wezyra Mereruki, opiekuna kapłanów i najwyższego urzędnika faraona Tetiego. Jest to najlepiej zachowany zabytek sepulkralny z okresu Starego Państwa - w naziemnej części grobowca zachowały się 32 pomieszczenia zawierające dekoracje dotyczące Mereruka, jego żony Watetchethor i syna Meriteti:
Za Sakkarą leży nekropolia Abusir, znana z piramid Sahure i Neferirkare I, władców z V dynastii oraz mastab należących do co znamienitszych urzędników królewskich. W Abu Gurab swe świątynie solarne również zbudowali faraonowie V dynastii. Ostatnia z nekropolii bije pozostałe na głowę swym rozmachem - to słynny zespół w Gizie, obejmujący trzy najbardziej znane piramidy wzniesione w starożytnym Egipcie:
Gdybym chciał zamieścić tu wszystkie informacje, które znalazłem na temat Wielkich Piramid w Gizie, tekst byłby naprawdę obszerny, a i tak nie przedstawiłbym wszystkiego, co tyczy się ich historii (zarówno tej podpartej badaniami jak i pseudonaukowych hipotez), przeznaczenia czy architektury. Ograniczę się więc zaledwie do najważniejszych faktów. Wszystkie piramidy mają kształt ostrosłupa o podstawie kwadratu. Największą z nich jest Piramida Cheopsa - jeden z siedmiu cudów antycznego świata, o długości boku 230 metrów i wysokości 147 metrów. Wzniesiono ją około 2560 roku p.n.e. z przeznaczeniem na miejsce spoczynku faraona Cheopsa, władcy Egiptu z IV dynastii Starego Państwa. Przeszło 2 miliony kamiennych bloków z wapienia, ważących od 2,5 do nawet 15 ton, zostało ustawionych z niezwykłą precyzją. Do budowy komór użyto granitowych płyt, pochodzących aż z Asuanu. Wewnątrz wąskie korytarze prowadzą poprzez Wielką Galerię najpierw do Komory Królowej, następnie zaś do Komory Króla, w której do dnia dzisiejszego zachował się jedynie noszący ślady licznych uszkodzeń, pozbawiony pokrywy i pusty granitowy sarkofag.
Ukończenie drugiej co do wielkości piramidy w Gizie - faraona Chefrena z IV dynastii - datuje się na około 2532 rok p.n.e. Pierwotnie budowla ta wznosiła się na wysokość 143,5 metra, jednak obecnie, w wyniku naturalnych procesów starzenia się, ma "tylko" 136 metrów. Długość boku podstawy wynosi 214,5 metra, a ponieważ jest bardziej stroma od sąsiednich piramid i postawiona na niewielkim podwyższeniu, może się wydawać największą z nich. Do budowy użyto bloków skalnych ważących około 2,5 tony z wapienia sprowadzonego z półwyspu Synaj oraz granitu z kamieniołomów w okolicach Abu Simbel. Jako jedyna posiada resztki płyt okładzinowych, widoczne na jej wierzchołku. Do wnętrza prowadzą dwa wejścia, oba korytarze wiodą do komory grobowej, w której znajduje się sarkofag wykonany z polerowanego granitu.
Najmniejsza Piramida Mykerinosa, przeznaczona dla faraona z IV dynastii rządzącego Egiptem w latach 2530-2510 p.n.e., ma zaledwie 65 metrów wysokości i długość boku wynoszącą 108 metrów. Posiada za to najbardziej oryginalny wystrój wnętrz - zachowane w dolnej świątyni rzeźby przedstawiają króla zarówno z boginią Hathor o krowich rogach, jak i ze swą dostojną małżonką. Stał w niej również niegdyś bazaltowy sarkofag, który został zrabowany i zatonął u wybrzeży Hiszpanii wraz ze statkiem, na pokładzie którego płynął do Europy... Wokół trzech największych piramid pobudowano szereg mniejszych, skrywających szczątki królowych i dostojników państwowych. Wzniesiono również podziemne pomieszczenia dla statków, które za życia faraonów mogły być używane do ceremonialnych podróży po Nilu, a po śmierci były utożsamiane ze "świętą barką", służącą do żeglowania po niebie w zaświatach. Ostatnim, bardzo ważnym elementem nekropolii w Gizie jest Wielki Sfinks - monolityczny posąg o długości 73 metrów i wysokości 20 metrów, prawdopodobnie przedstawiający faraona Chefrena w królewskiej chuście nemes na głowie, wykuty w wapiennej skale około 2550 roku p.n.e.:
Memfis - imponująca stolica Starego Państwa, niemal zniknęła z powierzchni ziemi, jednak świadcząca o jej świetności nekropolia z zespołem starożytnych budowli nadal zachwyca swą oryginalnością, tajemniczością i pradawnym majestatem. Powstał tu jeden z najważniejszych zabytków w historii ludzkości - Wielka Piramida w Gizie, której projekt architektoniczny uchodzi za niezrównany, a rzesze naukowców nadal głowią się nad sposobem jej budowy. W skład kompleksu wchodzi również prawie 40 innych piramid stawianych jako miejsca pochówku dla królów, Wielki Sfinks oraz ponad 9000 wykutych w skale pomniejszych grobowców z różnych okresów historycznych, począwszy od trzydziestu dynastii rządzących krajem, aż po okres grecko-rzymski. Po dziś dzień eksponują światu swe piękno i przekazują nieocenioną wartość artystyczną i historyczną, pozostałą po najwybitniejszej ze starożytnych cywilizacji - Egipcie faraonów...
Pamiątkowe bilety do Memfis, Piramidy Schodkowej Dżosera w Sakkarze i kompleksu w Gizie:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz