Graz

...visit № 79...

 

...czyli: o ulubionym mieście Habsburgów...

 

Graz, leżący nad rzeką Murą u podnóża Alp Styryjskich, jest drugim co do wielkości i znaczenia miastem Austrii. Ale daleko mu do przepychu, bogactwa i rozmachu cesarskiej stolicy. Choć schowany trochę na uboczu, w cieniu wiedeńskiej metropolii, jest jednym z najładniejszych miast austriackich, z mnóstwem ciekawych, zabytkowych budowli. Jego nazwa wywodzi się od słoweńskiego wyrazu Gradec, oznaczającego mały zamek - być może wiąże się to z faktem, że miasto powstało na miejscu wcześniejszej, słowiańskiej osady. Pierwsze wzmianki o Grazu pochodzą z IX wieku (881 r.), kiedy to w dokumentach wymienia się go jako warownię władców Styrii. Potwierdzeniem prestiżu i statusu było przyznanie mu w roku 1281 przez króla niemieckiego Rudolfa I praw miejskich, a co za tym idzie również licznych ulg i przywilejów. Od tego czasu losy miasta na długi okres splatają się z dynastią Habsburgów, która uczyniła gród nad Murą jedną ze swych rezydencji. Pod ich patronatem Graz rozwijał się prężnie, wtedy też na sąsiadującej z centrum górze Schlossberg wzniesiono okazałą twierdzę dla obrony przed Turkami. W 1520 roku mieszkańcy przyjęli protestantyzm, trwający do 1586 roku, kiedy to arcyksiążę Karol II przywrócił zwierzchność Rzymu oraz założył tu uniwersytet, przekazany do prowadzenia jezuitom. Najznamienitszy z obywateli miasta - Ferdynand II - po swej koronacji na cesarza w 1619 roku przeniósł się wraz z dworem i rodziną do stołecznego Wiednia. Graz zaczął powoli tracić na znaczeniu, jednak Habsburgowie nie zapomnieli o nim zupełnie - dzięki arcyksięciu Janowi miasto wzbogaciło się na wymianie towarów, wykorzystując swe dogodne położenie na skrzyżowaniu szlaków handlowych. Starówka poważnie ucierpiała w czasie wojen napoleońskich, gdy wojska francuskie bez powodzenia oblegały zamek na wzgórzu Schlossberg. Następne wielkie zniszczenia przyniosła II wojna światowa i naloty lotnictwa alianckiego. Wartość historyczna odbudowanego i odrestaurowanego Grazu została doceniona przez komitet UNESCO, który wpisał Stare Miasto na Listę w 1999 roku, rozszerzając wpis w 2010 roku o leżący nieopodal centrum zamek Eggenberg.

Właśnie od zamku Eggenberg zaczynamy przygodę z Grazem. Już na początek zaskoczenie - wstęp na teren ogrodów jest płatny i wynosi 2 euro od osoby. Jak się później okazuje, kwota ta jest odliczana od ceny wejściówki do zamkowych wnętrz.

 

    1. Zamek Eggenberg

 

To największy i najważniejszy barokowy pałac w Styrii. Przez wieki był siedzibą możnego, szlacheckiego rodu Eggenbergów. Dziś ze swym zachowanym oryginalnym wyposażeniem, rozległym ogrodem krajobrazowym i zbiorami Universalmuseum Joanneum mieszczącymi się w zamkowych komnatach, jest jednym z najcenniejszych skarbów kultury i dziedzictwa Austrii. Ze zwiedzeniem go nie ma najmniejszych problemów - gdy tylko zbierze się grupka chętnych, natychmiast pojawia się przewodnik i prowadzi do barokowych wnętrz.

 

     2. Główna reprezentacyjna sala zamku Eggenberg, zwana Planetensaal

 

Na Stare Miasto Grazu trafiamy z Margitą wczesnym popołudniem. W drodze do centralnego placu natykamy się na renesansowy budynek starostwa - Landhaus:

 

     3. Dziedziniec Landhausu

 

Landhaus powstał w latach 1527-1531 jako pierwszy renesansowy budynek w mieście. Jego fasadę łatwo przeoczyć w ciągu kamienic, koniecznie trzeba przejść przez bramę na dziedziniec ozdobiony trzema kondygnacjami korytarzy skrytych pod łukowatymi arkadami. 

Niedaleko Landhausu położony jest główny plac Grazu - Hauptplatz, pełniący funkcję rynku. Po jego południowej stronie znajduje się neoklasycystyczny Ratusz, zbudowany w latach 1889-1895:

 

    4. Ratusz miejski w Grazu 

 

Środek placu zdobi okazała fontanna, dzieło wiedeńskiego rzemieślnika Franza Pönningera, odsłonięta w 1878 roku. Brązowy posąg arcyksięcia Jana umieszczono na cokole, w rogach zaś cztery kobiece figury stanowią alegorie okolicznych rzek Mura, Enns, Drawa i Sann. Plac otaczają bogato zdobione sztukaterią kamienice i pałace miejskie, mające swoje nazwy: Biały Dom, Apteka Adler, pałac Stürgkh, Weikhard Haus i dom Luegg, stojący na rogu Sporgasse. 

 

    5. Hauptplatz z fontanną i zabytkowymi kamienicami 

 

Kolejnym ważnym zabytkiem Grazu jest gotycki kościół pod wezwaniem świętego Idziego (St. Ägydius), wzniesiony w stylu gotyckim w latach 1438-1462 według projektu Hansa Niesenbergera. W 1786 roku świątynia została podniesiona do rangi katedry. Każdej letniej niedzieli w jej wnętrzu, oprócz mszy i nabożeństw, odbywają się koncerty organowe.

 

    6. Nawa główna katedry Św. Idziego

 

Obok katedry znajdujemy kolejną monumentalną budowlę sakralną. To Mauzoleum cesarza Ferdynanda II, skrywające kaplicę grobową władcy i jego rodziny. W 1614 roku Ferdynand II powierzył swemu nadwornemu architektowi Giovanniemu Pietro de Pomis wykonanie godnego miejsca pochówku dla siebie i bliskich w swym ukochanym Grazu. Na miejscu dawnego cmentarza powstał niewielki kościół pod wezwaniem św. Katarzyny, połączony z kaplicą grobową cesarza. Cały kompleks, kilkakrotnie przebudowywany, tworzy jeden z najważniejszych zabytków architektury manieryzmu, okresu przejściowego między renesansem a barokiem.

 

     7. Fasada kościoła Św. Katarzyny, z prawej kopuła kaplicy grobowej Ferdynanda II

 

Pozostaje nam jeszcze najtrudniejsze zadanie - wspięcie się po stromych stopniach na wzgórze Schlossberg. Dla mniej wprawnych turystów jest dostępna darmowa winda, wydrążona w skale tuż obok schodów, lub kursująca co kilkanaście minut kolejka zębata:

 

     8. Schody na wzgórze Schlossberg

 

Na szczycie wzgórza z zamku Schlossberg nie pozostało zbyt wiele - zachowały się tylko dwie wieże. Jedna z nich, ozdobiona wielkimi tarczami zegarowymi i zwana Uhrturm, jest symbolem miasta. Charakterystyczne i ciekawe są wskazówki zegarów - zamontowane odwrotnie niż w normalnych czasomierzach. Większe wskazują godziny, mniejsze zaś (które, co ciekawe, dodano wiele lat później) odmierzają minuty.

 

     9. Wieża zegarowa Uhrturm

 

Z usytuowanych pod Wieżą Zegarową kilku punktów widokowych roztacza się wspaniały widok na leżącą poniżej Starówkę Grazu. 

Historyczne centrum stanowi harmonijną mieszaninę następujących po sobie od średniowiecza stylów architektonicznych i prądów artystycznych, jak również różnorodnych wpływów kulturowych sąsiednich regionów. Graz jest szczególnym przykładem żywego dziedzictwa zespołu miejskiego Europy Środkowej, związanego z długotrwałym panowaniem jednej dynastii - Habsburgów. A śladów po przedstawicielach tego znamienitego rodu zostało tu całkiem sporo. Nie potrzeba bystrego wzroku, by dostrzec wiele miejsc, na których umieszczono ich słynne cesarskie motto AEIOU: Austria Est Imperare Orbi Universo (Austria rządzi całym światem)...

 

Pamiątkowe bilety do ogrodów i zamku Eggenberg: